پاسخ ساده به سوال ” زنجیره تامین چیست “؟
فرایند تولید یک کیف چرم را تصور کنید.
مواد اولیه ی مورد نیاز را در نظر بگیرید مثلا چرم، نخ، پلاستیک و… زنجیره تامین به فرایندی گفته می شود که طی آن مواد اولیه از تامین کنندگان، به دست تولید کنندگان برسد و محصول مورد نظر تولید شده(در اینجا کیف)، در اختیار توزیع کنندگان قرار بگیرد و توسط آن ها به دست مشتریان برسد.
البته این مثال برای زنجیره تامین یک کالا بود همین فرایند می تواند برای خدمات وجود داشته باشد برای مثال فرایند واردات یک محصول(از درخواست ال سی از بانک تا فرایندهای لجستیکی و حمل نقل و…)
در نظر بگیرید که ممکن است این زنجیره از صرفا یک تامین کننده و یک تولید کننده و… تشکیل نشده باشد، برای مثال در فرایند تولید کیف تولید کننده ی زیپ، در زنجیره تامین کیف، یک تامین کننده است اما خود نیز تامین کننده هایی مانند تولیدکننده ی پلی استر دارد.
در این مقاله به بررسی دقیق مفهوم، اجزا، مزایا و چالش های زنجیره تامین می پردازیم. اگر سوالی داشتید با متخصصان ما در ارتباط باشید.(منبع)
تعریف
زنجیره تامین (supply chain) ، شبکه‌ای از فرآیندها با هدف تأمین کالاها و خدمات است. این زنجیره در برگیرنده ی اجزایی است که به شکل منسجم در راستای افزایش سطح رضایتمندی مشتریان همکاری می‌کنند. رمز بقای بنگاه های امروزی در درک و شناخت نیاز مشتریان و پاسخگویی سریع به این نیازها نهفته است. زنجیره تأمین شامل تمامی فعالیت های مرتبط با جریان مبادله کالاها و خدمات، از مرحله ماده خام اولیه تا مرحله محصول نهایی قابل مصرف توسط مشتری است. این نقل و انتقالات علاوه بر جریان مواد، شامل جریان اطلاعات و جریان مالی نیز است.
اجزای زنجیره تأمین:
۱. تأمین کنندگان: این شرکت‌ها و نهادها واحدهایی هستند که مواد، قطعات یا خدمات را به منظور تأمین نیاز، در اختیار سازمان‌های دیگر قرار می‌دهند.
۲. تولیدکنندگان: این واحدها مسئول تولید محصول نهایی هستند. آن‌ها مواد و قطعات ارائه شده توسط تأمین‌کنندگان را به کالای نهایی تبدیل می‌کنند.
۳.توزیع کنندگان: این شرکت‌ها مسئول حمل و نقل کالاها و خدمات از تولیدکنندگان به مشتریان هستند.
۴.مشتریان: این افراد یا سازمان‌ها نهایتاً محصول یا خدمت را تهیه و استفاده می‌کنند.
فرایند زنجیره تأمین:
فرایند زنجیره تأمین به‌طور کلی شامل مراحل زیر است:
۱.برنامه‌ریزی تأمین (Supply Planning): در این مرحله، نیازهای مشتریان، پیش‌بینی تقاضا، موجودی‌ها و ظرفیت تولید برای برنامه‌ریزی و کنترل تأمین مشخص می‌شود.
۲.تأمین (Sourcing):در این مرحله، تأمین‌کنندگانی که قادر به تأمین مواد و خدمات مورد نیاز هستند، انتخاب می‌شوند و قراردادها و تفاهم نامه‌های لازم برای همکاری بین شرکت و تأمین‌کننده امضا می‌شود.
۳.تولید (Manufacturing): این مرحله شامل فعالیت‌هایی می‌شود که برای تولید محصول یا ارائه خدمات انجام می‌شود. این فرایند شامل فرآیندهای تولید و کنترل کیفیت است.
۴.ذخیره‌سازی (Warehousing): در این مرحله، مواد و محصولات فیزیکی که تولید شده یا تأمین شده‌اند، در انبارها نگهداری می‌شوند. این شامل مدیریت موجودی‌ها، استفاده از سیستم‌های انبارداری و برنامه‌ریزی جابجایی مواد و محصولات است.
۵.حمل و نقل (Transportation) : در این مرحله، تحویل مواد و محصولات از محل تولید و انبار، به مقصد انجام می‌شود. این شامل انتخاب روش‌های حمل و نقل، برنامه‌ریزی و مدیریت مسیرها و کنترل تحویل است.
۶.توزیع (Distribution): در این مرحله، محصولات به مشتریان نهایی تحویل داده می‌شود. این شامل فرآیندهای پخش، حمل و تحویل سفارش‌ها، مدیریت موقعیت موجودی و خدمات پس از فروش است.
۷.بازاریابی (Marketing) : این مرحله شامل فعالیت‌های بازاریابی و فروش محصولات به مشتریان است. در اینجا، استراتژی‌های بازاریابی، تبلیغات، فروش و خدمات مشتریان اجرا می‌شود.
۸.بازخورد و تحلیل (Feedback and Analysis) : در این مرحله، اطلاعات مربوط به عملکرد زنجیره تأمین جمع‌آوری، تحلیل و بررسی می‌شود. این اطلاعات برای بهبود عملکرد و تصمیم‌گیری‌های آینده استفاده می‌شود.
توجه داشته باشید که این مراحل یک الگوی عمومی هستند و بسته به نوع صنعت، سازمان و زنجیره تأمین خاص، ممکن است تغییر کنند یا به مراحل دیگری همچون توسعه محصول، خرید و قراردادها، و مدیریت ریسک تغییر کنند.
مزایای بهبود زنجیره تأمین:
بهبود زنجیره تأمین دارای مزایای متعددی است که در اینجا به برخی از آن ها می پردازیم:
۱.کاهش هزینه‌ها: با بهبود زنجیره تأمین، می‌توان هزینه‌های تولید و توزیع را کاهش داد. این امر باعث افزایش سودآوری سازمان می‌شود. به عنوان مثال، با بهبود فرآیندهای تأمین و توزیع، می‌توان هزینه‌های نقل و انتقال، ذخیره‌سازی و مدیریت انبار را کاهش داد.
۲.افزایش کیفیت: بهتر شدن زنجیره تأمین می‌تواند بهبود کیفیت محصولات و خدمات را نیز به همراه داشته باشد. با یک تأمین‌کننده قوی و مطمئن تر، ریسک‌های مربوط به کیفیت و تأخیر تحویل کاهش می‌یابد. همچنین، با استفاده از ابزارها و روش‌های مناسب، می‌توان کنترل کیفیت در همه مراحل زنجیره تأمین را بهبود بخشید.
۳.افزایش رضایت مشتریان: زنجیره تأمین بهبود یافته می‌تواند به مشتریان رضایت بیشتر را هدیه دهد. با توزیع به موقع و دقیق، کاهش خطاهای تحویل و بهبود کیفیت محصولات، مشتریان اعتماد بیشتری به شرکت خواهند کرد و تمایل بیشتری برای ادامه ی همکاری با آن خواهند داشت.
۴.افزایش توان رقابتی: با بهبود زنجیره تأمین، سازمان‌ها قادر خواهند بود توانایی رقابت خود را در بازار تقویت کنند. با کاهش هزینه‌ها، بهبود کیفیت و رضایت مشتریان، قادر خواهند بود نسبت به رقبای خود مزیت رقابتی بیشتری داشته باشند.
۵. پاسخ سریعتر به تغییرات بازار: با داشتن زنجیره تأمین بهینه، سازمان‌ها می‌توانند به محض شناختن تغییرات در بازار، سریعتر و با کمترین اختلالات به آن واکنش نشان دهند. این قابلیت به شرکت‌ها کمک می‌کند تا از فرصت‌های رقابتی استفاده کنند و با تغییرات سریع در نیازهای مشتریان همراه باشند.
بنابراین، بهبود زنجیره تأمین نه تنها به سازمان‌ها کمک می‌کند که هزینه‌ها را کاهش دهند و عملکرد بهتری داشته باشند، بلکه نیز می‌تواند رضایت مشتریان را ارتقا دهد، توان رقابتی را افزایش دهد و به شرکت در مواجهه با تغییرات سریع در بازار کمک کند.
چالش های موجود در زنجیره تامین:
از گزارشات اعلامی به نهادهای بالادستی به ویژه وزارت صنعت، معدن و تجارت، طی سالهای ۱۳۹۸ تا ۱۴۰۱ خلاصه ای از چالشهای صنایع در داخل کشور را مطالعه کرده و ۱۰ عنوان برتر را جمع بندی نمودیم و تا حدود زیادی با چالشهای جهانی همپوشانی دارد:
پیشنهاد می کنیم برای اطلاعات بیشتر درخصوص چاش های جهانی و داخلی، مقاله ی چالش های زنجیره تامین را مطالعه کنید.
برای بهبود زنجیره تامین چه باید کرد؟
مدیریت زنجیره تامین
تحقق تمام مزایای گفته شده و رفع چالش های موجود فقط با داشتن مدیریت زنجیره تامین (Supply Chain Management) اصولی ممکن است. مدیریت زنجیره تأمین در برگیرنده برنامه‌ریزی، کنترل و هماهنگی تدارکات، تولید، موجودی‌ها، انتقال و توزیع کالاها و خدمات است.
برای دستیابی به مدیریت مؤثر زنجیره تأمین، نیاز است تا شرکای تجاری در زنجیره تأمین، از جمله تأمین‌کنندگان، تولیدکنندگان و توزیع کنندگان، به صورت همکارانه و هماهنگ کار کنند و اطلاعات لازم را به صورت دقیق و به موقع به اشتراک بگذارند.
برای مطالعه کامل در این باره روی مدیریت زنجیره تامین کلیک کنید.
ختم کلام:
زنجیره تأمین به پوشش دادن مراحل تأمین مواد، تولید و توزیع کالاها و خدمات برای رسیدن به مشتریان نهایی می پردازد و اساساً بر مشارکت و هماهنگی بین انواع شرکاء اقتصادی تکیه می‌کند. با استفاده از ابزارهای مناسب و روش صحیح مدیریت زنجیره تأمین، سازمان‌ها به بهینه سازی فعالیت ها، کاهش هزینه، افزایش رضایت مشتریان و رشد کسب‌وکار خود دست می یابند.
